Gedeeld leiderschap op de werkvloer

Een win-win voor het team én de leidinggevende

Onze onderzoeksvraag binnen deze studie was drieledig:

    • Is er één enkele leider of zijn de leiderschapskwaliteiten verdeeld over verschillende teamleden?
    • Is gedeeld leiderschap effectief?
    • Kiezen voor gedeeld leiderschap – heeft dat gevolgen voor de leiderschapsstatus van de formeel leidinggevende?

Methode

Binnen deze cross-sectionele studie vroegen we aan 146 Belgische werknemers uit diverse organisaties in Vlaanderen om aan te geven welke collega’s de volgende vier rollen opnamen en wat de kwaliteit van hun leiderschap was (gebaseerd op vier leiderschapsrollen vanuit eerder onderzoek in sportteams): de rol van taakleider (die de strategische en tactische lijnen uitzet), de rol van motivationele leider (die teamleden aanmoedigt om tot het uiterste te gaan), de rol van sociale leider (die zorgt voor een goede sfeer binnen het team en ageert als vertrouwenspersoon), en de rol van externe leider (die het team naar de buitenwereld toe vertegenwoordigt). Daarnaast vroegen we hen ook om de kwaliteit van hun formele leidinggevende te beoordelen.

Hierbij vonden we volgende resultaten:

1. Niet één leider binnen organisaties

    Uit onze analyses blijkt dat in de meeste teams (83%) de leiderschapstalenten op de werkvloer verdeeld zijn over verschillende personen en niet bij één persoon te liggen. In de helft van deze teams bleek dat de 4 rollen (taak-, motivationele, sociale en externe leiderschapsrol) zelfs vervuld werden door 3 verschillende personen in het team.

    2. Voordelen van gedeeld leiderschap voor het team

    De resultaten toonden aan dat het hebben van kwaliteitsvolle leiders binnen het team nauw samenhing met:

    • een verhoogde teameffectiviteit
    • een grotere werktevredenheid
    • een verlaagde burn-out

    Een sleutelvraag hierbij was vervolgens: wat kenmerkt deze succesvolle leiders binnen het team? Hoe komt het dat sommige leiders erin slagen om hun team optimaal te laten functioneren, waarbij de beoogde winstcijfers worden waargemaakt en medewerkers met plezier komen werken, daar waar andere leiders geconfronteerd worden met teleurstellende cijfers en burn-outs?

    Dit onderzoek wijst op het talent van leiders om een sterke teamidentiteit — een gevoel van 'wij' en 'ons', in plaats van 'ik' en 'jij'  te creëren binnen hun team. Hierdoor identificeren teamleden zich sterker met hun team, vinden ze het belangrijker dat ze behoren tot hun team, en zullen ze ook meer handelen in functie van het teambelang in plaats van uit eigen belang. Het versterken van dit gedeelde ‘wij’-gevoel bleek voor de leiders binnen het team de sleutel om de teameffectiviteit en de werktevredenheid te verhogen en het risico op burn-out te verlagen.

    Hieronder ziet u het volledige model, waarbij alle relaties significant waren. Hieruit blijkt ook dat de leidinggevende van het team een belangrijke functie heeft om ‘empowering leiderschap’ te vertonen. Met andere woorden, door teamleden aan te moedigen om initiatief te nemen en leiderschap op te nemen, kan de leidinggevende de kwaliteit van de leiders binnen het team verbeteren, waardoor een verbeterd teamfunctioneren en welzijn van de teamleden volgt.


    Interessant om hierbij op te merken is dat deze resultaten gelijkend waren voor zowel parttime als fulltime medewerkers, en voor zowel kleine als grote teams. Voor kleine teams blijkt gedeeld leiderschap zelfs nog sterker door te wegen op deze uitkomsten.

    3. Voordelen van gedeeld leiderschap voor de leidinggevende

    Gedeeld leiderschap en het loslaten van controle kan voor leidinggevenden soms aanvoelen als een sprong in het diepe. Ondanks bovenstaande evidentie dat goede leiders binnen het team essentieel zijn voor de teameffectiviteit en het welzijn van de teamleden, twijfelen sommige formele leidinggevenden nog om hun leiderschap effectief te delen, mogelijks uit angst dat dit een nefaste invloed heeft op hun eigen leiderschapsstatus.

    Wij gingen binnen dit onderzoek na of deze angst van leidinggevenden gegrond is. Wat bleek? Het tegendeel was waar. Uit onze analyses bleek immers dat teams met sterkere leiders binnen hun team hun directe leidinggevende percipiëren als een betere leider, en dit zowel op taak, motivationeel, sociaal als extern vlak.

    De grafiek hieronder geeft de resultaten visueel weer, waarbij we een onderscheid maken tussen de teams in het groen met sterkere leiders binnen het team (een structuur van gedeeld leiderschap), en teams in het rood met zwakkere leiders binnen het team (eerder een hiërarchische leiderschapsstructuur). Hoe hoger de balk, hoe beter de formele leidinggevende (bv. de manager) als leider wordt gepercipieerd. Deze oefening werd herhaald voor zowel taak-, motivationeel, sociaal en extern leiderschap. De resultaten tonen dus dat hoe beter de taakleiders zijn binnen het team, hoe beter dat ook de formeel leidinggevende als taakleider wordt aanzien. Gelijkende resultaten werden gevonden voor de andere leiderschapsrollen.

    Gegeven deze resultaten, is het niet verwonderlijk dat steeds meer leidinggevenden de stap willen zetten naar gedeeld leiderschap. Het versterken van de leiderschapskwaliteiten van leiders binnen uw team komt immers niet enkel het teamfunctioneren en het welzijn van de teamleden ten goede, maar ook de eigen leiderschapsstatus van de leidinggevende.

    Bent u ook klaar voor deze stap? Lees op deze pagina verder hoe wij u en uw team hierbij verder kunnen ondersteunen!

    Interesse in de resultaten van het tweede onderzoek?

    Klik hier voor meer informatie rond ons tweede onderzoek!

    Lees hieronder ook het volledige wetenschappelijke artikel rond dit eerste onderzoeksproject:

    Edelmann, C.M., Boen, F., Fransen, K. (2020). The power of empowerment: Predictors and benefits of shared leadership in organizations. Frontiers In Psychology, 11, 3281. doi: 10.3389/fpsyg.2020.582894